Czy badanie wariograficzne może być dowodem w sądzie?

Często osoby, które nie posiadają wiedzy na temat procedur dowodowych, wyrażają błędne przekonanie, że badanie wariograficzne nie może być wykorzystane jako dowód w sądzie. W rzeczywistości jednak istnieją przepisy oraz orzecznictwo, które jasno regulują, że opinia biegłego na podstawie badania wariografem może stanowić dowód w polskim procesie karnym. Kluczowe znaczenie ma tutaj postanowienie Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2015 roku, które bezpośrednio odnosi się do dowodowego zastosowania wyników badania wariograficznego.

Wariograf jako dowód w procesie karnym

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z 2015 roku oraz przepisami polskiego Kodeksu postępowania karnego (k.p.k.), wyniki badań wariograficznych mogą być uznane za dowód w procesie sądowym. Art. 199a k.p.k. wyraźnie stwierdza, że opinia biegłego, sporządzona na podstawie ekspertyzy z badania wariograficznego przeprowadzonego wobec oskarżonego, podejrzanego lub świadka, może stanowić zarówno dowód obciążający, jak i odciążający. Oznacza to, że opinia ta, o ile została sporządzona zgodnie z wymogami prawnymi i zasadami etycznymi, może wpływać na rozstrzygnięcie sprawy, pomagając w ocenie wiarygodności osoby badanej i dostarczając cennych informacji uzupełniających materiał dowodowy.

Selekcja materiału dowodowego a art. 192a k.p.k.

Sąd Najwyższy wyjaśnił również rolę art. 192a § 2 k.p.k. w kontekście badań wariograficznych. Przepis ten dotyczy sytuacji, w których badanie ma na celu ograniczenie liczby podejrzanych lub selekcję materiału dowodowego, na przykład poprzez analizę śladów lub wskazanie osób najbardziej powiązanych z danym zdarzeniem. W tym przypadku osoba badana może jeszcze nie mieć ustalonego statusu procesowego (np. podejrzanego czy oskarżonego), ale z uwagi na okoliczności zdarzenia może zostać poddana badaniu przy użyciu wariografu. Dzięki temu badanie wariograficzne staje się narzędziem pomocniczym, które ułatwia selekcję dowodów oraz pozwala wytypować osoby, które mogą mieć związek ze sprawą.

Wariograf w postępowaniach prywatnych i wewnętrznych

Wykorzystanie wariografu nie ogranicza się jedynie do spraw karnych. W przypadku badań przeprowadzanych na potrzeby prywatne, na przykład w sprawach rodzinnych czy firmowych, zgoda osoby poddawanej badaniu jest kluczowa. Wariograf może być stosowany jako narzędzie pomagające w ustaleniu prawdy w ramach wewnętrznych dochodzeń firmowych, weryfikacji wiarygodności pracowników lub w wyjaśnieniu kwestii spornych. W takich przypadkach, przy pełnej zgodzie osoby badanej, wynik testu może być użyty jako argument lub wskazówka, choć warto pamiętać, że jego wartość dowodowa zależy od uzgodnień stron i zasad przeprowadzenia badania.

Dlaczego warto stosować badania wariograficzne jako dowód?

Wariograf, jako narzędzie rejestrujące reakcje fizjologiczne na zadane pytania, może wspomagać procesy dowodowe i pozwala na weryfikację wiarygodności osób zaangażowanych w sprawę. Choć sam wynik badania nie jest decydujący, może dostarczyć sądowi lub prokuraturze dodatkowych informacji, które wspierają analizę materiału dowodowego. Dzięki decyzji Sądu Najwyższego z 2015 roku mamy w polskim prawie wyraźnie uregulowaną dopuszczalność badań wariograficznych jako dowodów, a ich wykorzystanie zależy od kontekstu sprawy, rodzaju postępowania oraz statusu osoby badanej.

Podsumowanie

Pogląd, że badanie wariograficzne nie może być dowodem w sądzie, jest błędny i wynika z niedoinformowania. W polskim systemie prawnym badanie wariograficzne znajduje zastosowanie zarówno w procesach karnych, jak i postępowaniach wewnętrznych, jeśli zostało przeprowadzone zgodnie z przepisami oraz za zgodą osoby badanej. Warto zatem pamiętać, że badanie wariograficzne może stanowić cenny element procesu dowodowego, wspierając sąd i inne organy ścigania w dochodzeniu prawdy.