Wybrane publikacje

i artykuły

Czy da się oszukać współczesny wariograf?

Bardzo ważną kwestią, którą należy wyjaśnić jest odpowiedź na pytanie: czy da się oszukać wykrywacz kłamstw? Fikcja filmowa oraz swobodny dostęp do Internetu wykreowały wśród społeczeństwa powszechną opinię, że na wariograf da się wpłynąć. W końcu wiele scenariuszy filmowych przedstawia bohaterów, którzy w wymyślny sposób potrafią zakłamać działania wariografu. Internet również pełen jest opinii „ekspertów”, którzy mają swoje sprawdzone metody wpłynięcia na zapis tego urządzenia. Są to bardzo często nie podparte żadnymi dowodami opinie osób, które nie mają chociażby podstawowej wiedzy na temat zasad działania wykrywaczy kłamstw.

Archiwum: Wariograf analogowy poprzedniej generacji (1995 rok).

Archiwum: Wariograf analogowy wykorzystywany do późnych lat 90-tych, Instytut Badań Wariograficznych

Prawdą jednak jest, że wariografy analogowe dawały możliwość wpłynięcia na wynik. Celowo lub całkowicie przypadkowo. Wynikało to z faktu, że odczyty były dokonywane ręcznie przez eksperta prowadzącego badanie. Zwiększona potliwość skóry sugerowała próbę okłamania maszyny. Wykorzystać tą sytuację mogły osoby, które potrafiły w sposób kontrolowany wzbudzić w sobie odpowiednie emocje. Ten problem jednak został już dawno wyeliminowany w profesjonalnych badaniach.

Cyfrowe wariografy eliminują czynnik ludzki oraz monitorują reakcje psychofizjologiczne za pomocą matematycznych algorytmów, które gwarantują precyzyjny odczyt oraz dokładny wynik. Badając reakcje psychofizjologiczne podczas badania wariograficznego (a właściwie serii badań) można zweryfikować i dotrzeć do tzw. śladu pamięciowego. Jeżeli wariograf odnajdzie powiązania z zadanym pytaniem na pewno to zarejestruje. Jeżeli jednak w myślach człowieka nie będzie jakichkolwiek śladów związanych z zadanym pytaniem – wariograf również to wykaże.

Pamiętać należy, że elektroniczne egzemplarze wariografów są wysoce dokładne (według najnowszych badań od 95 d0 98%). Są to jednak maszyny, których praca musi być weryfikowana przez odpowiednio wykształconą osobę i porównywana z innymi poszlakami. Każda osoba, która chce zlecić badanie wariografem powinna wcześniej dowiedzieć się czy ma do czynienia z zespołem profesjonalistów, którzy znają się na swojej pracy i dysponują odpowiednimi referencjami.

Dla przeciętnego Kowalskiego oszukanie wariografu jest praktycznie rzecz biorąc niewykonalne. Dlaczego? Z bardzo prostej przyczyny. Typowy wariograf rejestruje najbardziej typowe, i tak naprawdę pierwotne, reakcje naszego organizmu. Chodzi tutaj o puls i ciśnienie krwi, szybkość oddechu oraz stopień oporności na przepływ energii elektrycznej przez naszą skórę. O ile oddech w pewnym sensie wydaje nam się, że jesteśmy w stanie kontrolować to jednak tylko do pewnego stopnia. Choć wydaje się nam, że w pełni nad tym panujemy to jednak w rzeczywistości da się zauważyć pewne anomalia w odczytach wariografu o których my nawet nie mamy pojęcia.

Kontrolowanie oddechu może jednak budzić pewne kontrowersje, ale czy jesteśmy w stanie kontrolować w jakiś sposób własne tętno i ciśnienie krwi? Jeszcze mniej prawdopodobna jest kontrola nad opornością własnej skóry, o której przecież większość osób nie ma nawet pojęcia. To właśnie z tego powodu oszukanie wariografu jest praktycznie rzecz biorąc niemożliwe i stąd także biorą się tak wysokie wyniki skuteczności i rzetelności takich badań. Często jednak słyszy się głosy, że wystarczy połknąć tabletkę na uspokojenie przed taką próbą na „wykrywaczu kłamstw” lub nawet włożyć sobie do buta szpilkę, która kłując nas nieustannie będzie mieszała w wynikach takiego badania. Tak faktycznie było jeszcze kilka lat temu. Profesjonalna osoba obsługująca współczesny wariograf może bez najmniejszych problemów bardzo szybko wykryć próby tego typu oszukiwania.

Po części oczywiście wariograf da się oszukać. Możliwości ludzkiego umysłu pod względem kontroli pracy całego organizmu są bardzo duże, ale wymagają wielu miesięcy bardzo trudnych treningów. W oszukiwaniu wariografu trenowani są więc bardzo często agenci wywiadów różnych krajów, którzy mogą paść ofiarą porwania i nie mogą wtedy w żaden sposób zdradzić tajemnic ważnych dla istnienia swojego kraju. Nauka oszukiwania wariografu, czyli tak naprawdę kontroli własnego organizmu, owiana jest ogromną tajemnicą i niewiele osób ma z nią styczność. Szansa trafienia na badanie wariografem w typowych sprawach karnych czy miłosnych takich osób jest więc statystycznie na tyle niewielka, że spokojnie można ten czynnik pominąć w czasie tworzenia statystyk skuteczności.

Nie ma więc co się łudzić, że jesteśmy w jakikolwiek sposób w stanie sfałszować wyniki badania na wariografie. Są oczywiście ludzie, którzy z natury nie mogą być poddani takiemu badania z racji swoich chorób, szczególnie tych natury psychicznej. Z każdą osobą która chce zostać poddana badaniu na „wykrywaczu kłamstw” przeprowadzany jest również wywiad medyczny i na tej podstawie zostaje dopuszczona do testu na wariografie lub też nie.

Więcej informacji:

*Od czego zależy skuteczność badania wariografem

https://www.wariograf.com.pl/od-czego-zalezy-skutecznosc-badania-wariografem/

 * źródło: 2018 The British Polygraph Society, Accuracy and Validity of Polygraph Testing

Pytania i odpowiedzi

ekspertów

  • Profesjonalne badania wykrywaczem kłamstw (wariografem cyfrowym nowej generacji) kosztują w Polsce średnio od 2 000 zł. do 2 500 zł brutto.

    Cena badania wariografem uzależniona jest przede wszystkim od doświadczenia eksperta, rodzaju urządzenia, rejonu Polski.  Zbyt wysoka cena może sugerować, iż badanie zamawiane jest u pośrednika, a zbyt niska cena, że badanie wykonuje osoba bez uprawnień lub/i na wariografie analogowym poprzedniej generacji.

    Więcej o cenach badań wariograficznych w Polsce (raport z czerwca 2019)

  • Niestety nie. Zgodnie z literą polskiego prawa do badania są dopuszczone dzieci, ale jedynie w wieku powyżej 16 roku życia.

  • Oczywiście, że tak. Jest to nawet wskazane w każdym przypadku, gdzie badana osoba czuje się zmęczona, zbyt zestresowana, ma bóle lub po prostu jest chora. Badanie zawsze można przełożyć na inny termin.

  • Badania na tzw. „wykrywaczach kłamstw” mogą być zastosowane tak naprawdę w przypadku każdego problemu, jaki tylko nas nurtuje. Wariografy kojarzą się nam raczej ze sprawami karnymi, jednak tak naprawdę większość takich badań przeprowadzana jest na prywatne zlecenia i dotyczy chociażby problemów rodzinnych, kradzieży, prawdomówności w procesie rekrutacji do pracy oraz wielu innych, codziennych problemów życiowych.

  • Podstawową zasadą jest tutaj to, że pytania muszą sugerować odpowiedź „tak” lub „nie”. W grę nie wchodzą żadne odpowiedzi opisowe i bardziej złożone. Samo badanie może dotyczyć dosłownie każdej sprawy, jednak przygotowaniem pytań zajmują się eksperci mający pełną wiedzę na temat tego jak powinno wyglądać i przebiegać badanie wariografem.