Planowanie przestępstwa

Na przestępstwo składa się nie tylko sam czyn karalny. Aby doszło do danego zdarzenia musi istnieć również zamiar oraz plan realizacji tego zamiaru, a zatem taktyki i techniki działania przestępnego.

Zakres planowania

Pod pojęciem metod przestępnych należy rozumieć wszystkie fazy przestępstwa – od pojawienia się zamiaru aż po wykorzystanie rezultatów podjętego czynu.  Tym samym udało się wyróżnić następujące fazy działania przestępnego: powstanie zamiaru, planowanie, przygotowanie, wykorzystanie, czynności związane z uniknięciem odpowiedzialności karnej oraz realizacją korzyści uzyskanych lub spodziewanych w wyniku dokonanego przestępstwa.

Powzięcie zamiaru popełnienia czynu karalnego jest zazwyczaj pierwszym etapem i wyprzedza stadium planowania. Zamysł ten nie zawsze musi być decyzją, może pojawić się w formie ulotnej myśli czy rozważania. Co więcej – wcale nie musi prowadzić do ukształtowania się woli popełnienia przestępstwa i faktycznego złamania prawa.

Kolejna faza, planowanie, dotyczy założeń taktycznych i technicznych przestępstwa. W rozumieniu kryminalistyki, planowanie przestępstwa jest myślowym opracowaniem skutecznej realizacji zamiaru przestępnego oraz sposobu uniknięcia odpowiedzialności karnej. Obejmuje wybór konkretnego rodzaju przestępstwa oraz sposób realizacji zamiaru przestępnego. O wyborze rodzaju oraz sposobu dokonania przestępstwa decydują m.in. takie czynniki, jak możliwości techniczne będące w dyspozycji sprawcy, typ jego osobowości, łatwość osiągnięcia efektów orz stopień ryzyka. Ponadto, na tym etapie, zakłada się konieczność wykonania sekwencji czynności, tj. zdobycie narzędzia, wybór optymalnego przebiegu działania czy zachowanie się na miejscu przestępstwa. Celem planowania jest przewidzenie wszystkich możliwych wersji zdarzeń tak, aby możliwe było uniknięcie odpowiedzialności karnej.

Premedytacja

Z planowaniem związane jest tzw. zagadnienie premedytacji. Premedytacja uwzględnia nie tylko planowanie (choć ono stanowi niewątpliwie jeden z najistotniejszych elementów), ale i zamysł, przebieg konfliktów moralnych, ocenę ewentualnych konsekwencji itd.

Premedytacja jest zatem długotrwałym i złożonym procesem akceptacji warunków związanych z przebiegiem powstania zamiaru oraz realizacją działania przestępnego. To różni go ją od planu, który jest jednym z elementów premedytacji i dotyczy zagadnień technicznych.

Paradoksem jest to, że przestępstwa planowane są premedytacyjne, ale nie każdy czyn premedytacyjny jest planowany. Przykładem może być przestępstwo dokonane pod wpływem bezpośredniego bodźca, które są dokonane w sposób jawny, bez planu..